Sau bao năm chờ đợi, đến đầu năm 2023, Nhà máy chế biến kén tằm (CBKT) của Công ty Dâu tằm tơ Yên Bái (DTTYB) đặt tại xã Báo Đáp, huyện Trấn Yên chính thức đi vào hoạt động. Trước mắt, Nhà máy sẽ đưa 2 dây chuyền ươm tơ tằm xuất khẩu đi vào sản xuất và tạo việc làm mới cho gần trăm công nhân là lao động ở địa phương.

Công nhân Nhà máy chế biến kén tằm của Công ty Dâu tằm tơ Yên Bái trong giờ làm việc.

Chúng tôi có mặt tại Nhà máy CBKT vào những ngày giữa tháng 3 và cảm nhận một không khí làm việc rất nhộn nhịp. Hai dây chuyền ươm tơ với công suất 150 tấn tơ/năm, tương đương với 1.100 tấn kén đang chạy hết công suất để cho ra những cuộn tơ óng ả. Sản phẩm tơ tằm sau chế biến sẽ được xuất khẩu sang thị trường Ấn Độ, Nhật Bản và các nước Châu Âu.

Ông Vũ Xuân Trường - Giám đốc Công ty cổ phần DTTYB cho biết: Công ty đã đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho gần trăm lao động của địa phương. Nguồn nguyên liệu kén để sản xuất chủ yếu thu mua tại huyện Trấn Yên và các huyện trong tỉnh. Với quy mô thiết kế, Nhà máy có thể thu mua toàn bộ số lượng kén của các hộ nuôi tằm trong huyện thông qua việc ký hợp đồng với các hợp tác xã (HTX) và thương lái với giá ổn định.

Ngoài ra, Công ty cũng là đơn vị kết nối, giới thiệu các đơn vị cung ứng trứng tằm giống, vật tư nuôi tằm cho các HTX và các hộ nuôi tằm trong huyện; hướng dẫn kỹ thuật cho người nuôi tằm để nâng cao chất lượng kén. Hiện nay, Công ty đã ký hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm với 8 HTX ở các địa phương, ký kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm bà con làm ra. 

Bà Tạ Thị Ngoan ở thôn Sài Lương, xã Tân Đồng, huyện Trấn Yên chia sẻ: "Gắn bó với nghề tằm tơ đã hơn chục năm và tôi thấy đây là nghề phù hợp với người dân nông thôn. Tuy nhiên, do tình hình kinh tế thị trường, dịch bệnh nên giá kén tằm cũng có năm cao, năm thấp. Sản phẩm kén làm ra chủ yếu do tư thương đến thu mua nên giá cả không ổn định, nhiều khi còn bị ép giá. Vì vậy, khi có Nhà máy CBKT đặt tại địa phương, người dân chúng tôi rất phấn khởi. Chúng tôi quyết định đăng ký tham gia là thành viên của HTX Trồng dâu nuôi tằm; từ đó, HTX sẽ thu mua toàn bộ sản phẩm và bán cho Nhà máy”.

Xã Báo Đáp hiện có gần 170 ha dâu, với trên 260 hộ trồng dâu nuôi tằm, tập trung chủ yếu ở các thôn: Đồng Sâm, Đồng Danh, Đồng Ghềnh, Đồng Bưởi. Đến nay, xã có 1 làng nghề trồng dâu nuôi tằm ở thôn Đình Xây; ngoài ra, thành lập được 1 HTX và 18 tổ hợp tác trồng dâu nuôi tằm. Năm 2022, toàn xã nuôi trên 12.000 vòng tằm, sản lượng kén đạt 209 tấn, mang lại nguồn thu gần 30 tỷ đồng. Đặc biệt, xã đã hình thành chuỗi liên kết trồng dâu nuôi tằm giữa HTX Dâu tằm với các hộ trồng dâu nuôi tằm hàng năm tiêu thụ ổn định kén tằm cho nhân dân. Các HTX chính là cầu nối trung gian gắn kết người nông dân với Nhà máy CBKT. 

 Ông Trần Đức Tiến - Chủ tịch UBND xã Báo Đáp cho biết, thời gian qua, người dân trong xã được cán bộ khuyến nông hỗ trợ, hướng dẫn về kỹ thuật chăm sóc thâm canh cây dâu, được Nhà nước hỗ trợ phân bón trả chậm, hỗ trợ kinh phí mua cây giống, né tằm, xây dựng, sửa chữa nhà nuôi tằm con, nhà nuôi tằm lớn... Đến nay, nghề trồng dâu nuôi tằm đã trở thành ngành chủ lực trong sản xuất nông nghiệp của xã Báo Đáp. Đặc biệt, việc có Nhà máy CBKT tại địa phương giúp cho người dân yên tâm gắn bó với cây dâu con tằm; từ đó, tiếp tục mở rộng quy mô nuôi tằm.

Theo thiết kế giai đoạn 2, Nhà máy của Công ty DTTYB sẽ lắp thêm 2 giàn máy ươm tơ để nâng công suất lên gấp đôi, đồng nghĩa với việc Công ty phối hợp với các địa phương mở rộng quy mô trồng dâu nuôi tằm, nâng cao chất lượng nguồn lao động, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho các HTX, hộ trồng dâu nuôi tằm để nâng cao sản lượng, chất lượng kén. 

Ông Vũ Xuân Trường - Giám đốc Công ty cổ phần DTTYB: qua khảo sát, hiện nay sản lượng kén trung bình hàng năm của huyện Trấn Yên đạt khoảng 1.000 tấn; chất lượng lao động không cao; vì vậy, Công ty rất mong muốn các cấp, ngành phối hợp để tiếp tục đào tạo nâng cao trình độ, tay nghề cho lao động; tiếp tục mở rộng diện tích trồng dâu nuôi tằm, đầu tư thâm canh những diện tích hiện có để tăng năng suất lá dâu, tăng sản lượng, chất lượng kén tằm. 

Công ty tiếp tục ký kết với các HTX, tư thương để thu mua hết sản phẩm kén cho nông dân trong huyện và các huyện lân cận; đồng thời, tiếp tục đào tạo nghề, tuyển thêm lao động tại địa phương vào làm việc lâu dài.

 Đến nay, huyện Trấn Yên đã hình thành được vùng trồng dâu trên 860 ha, với hơn 1.500 hộ nuôi tằm; sản lượng kén tằm toàn huyện năm 2022 đạt 1.168 tấn, giá trị sản phẩm bình quân đạt từ 200 - 250 triệu đồng/ha/năm... 

Huyện đã xây dựng kế hoạch tiếp tục phấn đấu mở rộng quy mô trồng dâu nuôi tằm đến năm 2025 lên 1.200 ha; duy trì việc liên kết các tổ sản xuất, nhóm hộ và thực hiện các biện pháp kỹ thuật theo đúng quy trình để bảo đảm sản xuất hiệu quả, phấn đấu sản lượng kén tằm hàng năm đạt trên 2.200 tấn, giá trị thu trên 300 tỷ đồng. Bên cạnh đó, huyện tiếp tục tạo điều kiện về thủ tục hành chính, đất đai, nhân công để thu hút các doanh nghiệp chế biến tơ, dệt lụa… Từ đó, nâng cao giá trị các sản phẩm dâu tằm của địa phương. 

Ông Nguyễn Thành Lê - Phó Chủ tịch UBND huyện Trấn Yên cho biết: sản lượng kén tằm hàng năm của huyện luôn tăng năm sau cao hơn năm trước do việc mở rộng diện tích và trình độ thâm canh áp dung tiến bộ khoa học, kỹ thuật của bà con nông dân. Tuy nhiên, trước đây người dân chỉ bán kén cho tư thương hoặc các HTX thu gom để chuyển đi nơi khác chế biến nên giá cả không ổn định. Vì vậy, việc Nhà máy CBKT đi vào hoạt động là bước ngoặt lớn giúp người dân yên tâm tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất. Ngoài ra, đây cũng là tiền đề để huyện có thể thu hút thêm các doanh nghiệp đến địa bàn để thu mua chế biến sâu sản phẩm từ kén tằm.