Hiện nay bà con nông dân trong toàn tỉnh đang khẩn trương làm đất chuẩn bị gieo mạ Đông xuân. Theo dự báo thời tiết khí hậu của trung tâm khí tượng thuỷ văn tỉnh Yên Bái khí hậu thời tiết diễn biến phức tạp, hiện tượng rét đậm, rét hại, hạn hán, thiếu nước xảy ra ở nhiều vùng. Vùng cao có thể xuất hiện sương muối băng giá, nền nhiệt độ chung thấp nhất trong năm, nhiệt độ trung bình khoảng 15 - 16 C⁰; vùng cao 12 - 13 C⁰ vì vậy sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến các trà mạ.

 Để giúp bà con chủ động phòng chống rét cho mạ, đảm bảo có đủ mạ cấy hết diện tích lúa Đông xuân năm 2021 - 2022 trong khung thời vụ tốt nhất, bà con cần thực hiện tốt các nội dung sau:

1. Chọn giống

Bà con cần lựa chọn các giống lúa có năng suất, chất lượng tốt trong cơ cấu giống cây trồng nông nghiệp trong sản xuất vụ đông theo thông báo số 111/TB-SNN ngày 7/12/2021 của Sở Nông nghiệp và PTNT Yên Bái. Người dân nên mua ở các cơ sở bán giống tin cậy như Trung tâm giống cây trồng, vật nuôi tỉnh,Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ phát triển nông nghiệp các huyện, thị xã, thành phố....

- Các giống lúa lai như: Nhị ưu 838; Nhị ưu 89; Nhị ưu 89; Thái Xuyên 111; Phúc Thái 168;TH 3-4; Thụy hương 308, Việt lại 20, Nghi hương 305, CP134, MHC2, LP1601….

- Các giống lúa thuần chất lượng như: Hương chiêm; Thiên ưu 8; Bắc thơm số 7; ĐS1; J01; J02; Séng cù; HD11; HT1; Dự Hương 8, T10, DQ11; Nếp 87; Nếp thơm; Hà Phát 3; CNC 11; BQ; Bắc Hương 9; Hương Bình; Gia Lộc 516; BC 15 (có gen kháng đạo ôn)...

2. Thời vụ gieo mạ

* Đối với huyện Mù Cang Chải: Trà I (15% , gieo từ 10 - 17/12/2021); Trà II (85%, gieo từ 10 - 17/01/2022), 100% cơ cấu giống theo phương thức gieo mạ dày xúc có mái che nilon.

* Đối với Trạm Tấu, các xã vùng cao hai huyện Văn Chấn và Văn Yên: Trà I (50% cơ cấu giống) gieo từ 10/01 đến 15/01; Trà II (50% cơ cấu giống) gieo từ 18/01 đến 28/01, gieo mạ khay, mạ dày xúc có mái che nilon.

* Đối với Thị xã Nghĩa Lộ: Trà I (70% cơ cấu giống) gieo từ 03/01 đến 10/01; Trà II (30% cơ cấu giống) gieo từ 15/01 đến 20/01, gieo mạ khay, mạ dày xúc có mái che nilon.

* Đối với các huyện Yên Bình, Lục Yên, Trấn Yên, Tp. Yên Bái và các xã còn lại của huyện Văn Yên, Văn Chấn: Trà I (70% cơ cấu giống) gieo từ 06/01 đến 15/01; Trà II (30% cơ cấu giống) gieo từ 15/01 đến 25/01, gieo mạ khay, mạ dày xúc có mái che nilon.

Trên cơ sở khung lịch thời vụ của Sở nông nghiệp & PTNT, bà con nông dân cần căn cứ vào lịch gieo cấy cụ thể của từng Huyện, Thị xã, Thành phố để lựa chọn thời gian gieo mạ an toàn nhất.

3. Chuẩn bị đất

- Đối với mạ dược: Chọn chân ruộng đất tốt, khuất gió, chủ động nước, cày bừa nhuyễn bùn, sạch cỏ dại và gốc rạ.

- Lên luống rộng 1,2 - 1,4 một, tạo mặt luống phẳng, rãnh rộng 30cm. Lượng phân bón lót 8 - 10kg phân chuồng hoai mục + 0,5 kg Supelân cho 10m²  mặt luống.

- Đối với mạ khay: Chọn chân ruộng cao hoặc khu đất mầu, đất vườn gần nơi lấy bùn và gần nguồn nước tưới. Rải một lớp bùn mỏng 1 - 2 cm, đặt các khay sát nhau và ngập 1/3 chiều cao các khay trong đất; lượng khay cần từ 28 - 32 khay/sào, cần 5 - 6m² để đặt khay.

- Dùng bùn tốt, bùn nhuyễn, không lấy bùn ở nơi yếm khí, mỗi sô bùn trộn thêm 100g Supe lân. Rải bùn đều trên mặt khay cho bùn rơi xuống đầy lỗ khay. Không để bùn trào lên mặt lỗ để tránh các bầu mạ dính vào nhau.

4. Xử lý giống trước khi gieo

 - Lượng giống cho một sào: Lúa lai 1 kg, Lúa thuần 1,5 - 2kg, riêng giống ĐS1 lượng hạt giống cần 2,8 kg/sào.

- Trước khi ngâm ủ nên phơi lại hạt giống dưới nắng nhẹ từ 1 - 2 giờ trên các dụng cụ như nong, nia, bạt … để phá vỡ trạng thái ngủ nghỉ của hạt.

- Kỹ thuật ngâm ủ: Ngâm hạt giống bằng nước ấm 54⁰C, cách pha lấy 3 phần nước sôi pha đều với 2 phần nước lạnh sẽ được nước nóng ấm 54⁰C; Đối với lúa lai: Thời gian ngâm nước từ  20 - 24 giờ, lúa thuần thời gian ngâm từ 42 - 48 giờ. Riêng đối với lúa thuần ĐS1 thời gian ngâm từ 68 - 72 giờ. Trong quá trình ngâm hạt cứ 6 - 8 tiếng thay nước rửa chua 1 lần, sau đó tiến hành ngâm  bình thường .  

- Khi thấy hạt thóc trương mọng nước thì đem đi ủ, trước khi đem ủ cần đãi sạch nước chua, để ráo nước rồi mới tiến hành ủ. Trong thời gian ủ cần giữ nhiệt độ từ  30 - 32⁰C, ẩm độ 85 - 90% (bằng cách tưới nước ấm).

+ Đối với mạ khay: Chỉ cần ủ hạt thóc nứt gai dứa thì đem gieo.

+ Đối với làm mạ dược: Ủ hạt đến khi rễ dài bằng 1/2 hạt thóc, mầm dài bằng 1/2  rễ.

5. Gieo mạ chăm sóc và phòng chống rét cho mạ

* Gieo mạ:

Cần chọn ngày thời tiết ấm, có nhiệt độ trên 15⁰C thì tiến hành gieo mạ.

- Đối với mạ dược: Gieo 0,2kg mộng mạ/m² đất mạ. Nên chia mộng mạ làm 2 - 3 phần để gieo đi gieo lại cho đều. Lưu ý: Phải gieo chìm mộng mạ. Có thể dùng bao tải kéo nhẹ trên mặt luống hoặc dùng tay vỗ nhẹ trên mặt luống để mộng mạ được phủ một lớp bùn mỏng như vậy sẽ có tác dụng chống rét cho mạ hạn chế chim chuột phá hại.

- Đối với mạ khay: Chia hạt giống thành 2 lần gieo. Lần 1 gieo 60 - 70% lượng hạt giống vào các khay, lần 2 gieo nốt lượng hạt giống bổ sung khắp mặt luống đảm bảo có 1 - 2 hạt/ lỗ (đối với lúa lai), lúa thuần 2 - 3 hạt/ lỗ (đối với lúa thuần). Gieo xong dùng tay xoa nhẹ mặt khay để hạt thóc chìm xuống các lỗ khay.

* Chăm sóc, phòng chống rét: Sau khi gieo mạ xong bà con dùng tro được đốt từ rơm rạ hoặc tro bếp hoai mục rắc lên mặt luống mạ dày 0,5 - 1cm để giữ ấm chân mạ (không dùng tro mới đốt sẽ làm mạ chết xót).

- Trong vụ đông xuân 100% diện tích mạ phải có vòm che nilon. Bà con lấy các thanh tre có kích thước rộng 2 - 3cm, dài 2,4 - 2,5m sau đó tiến hành cắm theo chiều ngang của luống, cách 2 bên mép luống từ 7 - 10 cm, tạo thành hình vòm cung sao cho đỉnh vòm cách mặt luống từ 60 - 65cm, khoảng cách giữa các thanh ngang từ 50 - 55cm. Rồi tiến hành phủ ni lon lên toàn bộ khung giàn, kéo 2 bên ni lon cho cân sau đó vùi nilon 2 bên mép luống và 2 đầu luống vào đất thật chặt và chắc chắn.

* Lưu ý: Trong những ngày nắng ấm, bà con cần mở 2 đầu nilon cho thông thoáng, tối che kín lại.

- Luôn giữ mặt luống đủ ẩm, nếu mặt luống quá khô có thể tưới hoặc tháo nư­ớc vào rãnh cho ngấm đủ rồi tháo cạn nước ngay. Tuyệt đối không để nước đọng trên mặt luống.

- Trước khi cấy từ 3 - 5 ngày, ban ngày cần mở nilon để mạ thích nghi dần với điều kiện môi trường. Ban tối cần che đậy lại như cũ.