I. Kỹ thuật trồng:

1. Thời vụ trồng:

- Trồng bằng cây con: Thời vụ có thể trồng kéo quanh năm, nhưng tốt nhất nên trồng vào vụ xuân (tháng 2 - 4) và vụ thu (tháng 7 - 9).

- Trồng bằng hom: Thời vụ trồng dâu bằng hom tốt nhất vào trung tuần tháng 12 đến tháng 1 năm sau, vì đây là thời điểm cây ngủ đông, nên hom giống có chất lượng tốt nhất, khi trồng xong có mưa xuân rất thuận lợi cho dâu nảy mầm, tỉ lệ sống cao.

2. Chọn giống và tiêu chuẩn cây giống đem trồng:

- Chọn giống: Nên chọn các giống dâu địa phương (Dâu bầu, Hà Bắc, Quang Biểu, Dâu Đa, Dâu Gỗ) hoặc giống dâu tam bội thể (Số 7, số 12, số 11, số 28, số 36…) hay các giống dâu lai (VH9, VH13, VH15) hay các giống dâu nhập nội từ Trung Quốc như (Sha nhị luân, Hà số 7, Quế ưu, QĐ5).

- Tiêu chuẩn giống: Cần đảm bảo các tiêu chuẩn sau:

+ Đối với cây giống: Tuổi cây trong vườn ươm 60 - 70 ngày trở lên, chiều cao cây trên 30cm, đường kính thân từ 0,2cm trở lên, không bị sâu bệnh, không lẫn giống.

+ Đối với hom giống: Hom được lấy ở cành từ 8 - 12 tháng tuổi, không sâu bệnh, không lẫn gống, đường kính cành từ 0,6 - 1cm, hom dài 20 - 30cm, có từ 3 mắt trở lên.

3. Chọn đất, làm đất và bón phân lót:

- Chọn đất: Dâu là cây lâu năm, có thể thu hoạch từ 15 - 20 năm, do vậy cần thiết kế lô thửa cho phù hợp với việc chăm sóc, thu hái và vận chuyển sau này và nên chọn những chân đất bằng thoát nước, không bị ngập úng hoặc vùng đồi có độ dốc nhỏ hơn 15⁰ , đất tơi xốp, có tầng đất canh tác dầy ít nhất 0,7m, độ pH từ 5,5 - 6,5.

- Làm đất: Trước khi trồng 25 - 30 ngày cày, cuốc cho đất tơi xốp ở độ sâu từ 25 - 30cm sau đó gom sạch đá sỏi, rễ cây, cỏ dại và đào rãnh, rạch hàng với kích thước sâu, rộng từ 0,3 - 0,4m; Khoảng cách giữa các hàng là 1,2m. Sau đó tiến hành bón phân lót đầy đủ và lấp kín đất.

- Bón lót: 25 - 30 tấn phân chuồng hoai + 800 kg lân + 270 kg kali/ha, nếu đất chua bón thêm 1 tấn vôi.

4. Mật độ và kỹ thuật trồng cây dâu tằm:

- Mật độ trồng: Hàng x hàng 1,1 - 1,2 m; Cây x cây 0,3 m (khoảng 28 - 30 vạn cây/ha). Tùy thuộc loại đất, phương thức canh tác và điều kiện thâm canh để xác định mật độ trồng phù hợp.

- Kỹ thuật trồng:

+ Trồng bằng cây con: Mỗi gốc từ 1 - 2 cây (nếu trồng 2cây/gốc thì khoảng cách giữa hai cây là 5 cm). Khi trồng giữ cho cây thẳng, không để rễ cây tiếp xúc trực tiếp với phân, nếu rễ cây dài quá có thể cắt ngắn chỉ để dài từ 10 - 15cm, sau đó lấp đất kín và nén chặt đất xung quanh gốc. Tưới nước ngay sau khi trồng xong.

+ Trồng bằng hom: Có thể áp dụng các cách sau:

* Cách 1 ( đặt hom nằm): Hom dâu được chặt dài hơn, đặt hom nằm liên tiếp gối nhau, lấp một lớp đất vụn dày 1 - 2cm, tưới phun nhẹ lên hàng dâu mới trồng.

* Cách 2 (cắm hom vuông góc với mặt đất): Nên trồng ở các chân đất có mực nước ngầm sâu, cắm hom xong vun hàng dâu một lớp đất vừa phải, sau đó tưới nhẹ.

* Cách 3 (cắm hom nghiêng 45⁰⁾: Là phương pháp trung gian giữa hai phương pháp trên, bổ sung cho những khuyết điểm của hai phương trên.

II. Chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh hại:

1. Đối với ruộng dâu từ trồng đến 1 năm tuổi:

- Tưới nước: Sau khi trồng xong phải tưới nước cho chặt gốc, giữ đủ ẩm cho cây để phục hồi bộ rễ (nếu trồng bằng cây) và ra rễ nhanh (nếu trồng hom), cứ 3 - 4 ngày tưới 1 lần cho đến khi mầm dâu phát triển được 10 - 15 cm.

- Trồng dặm: Sau trồng 10 - 15 ngày (nếu trồng bằng cây) và 25 - 30 ngày (nếu trồng bằng hom), dâu sẽ nảy mầm. Cần kiểm tra thăm đồng thường xuyên và tiến hành trồng dặm những diện tích bị mất khoảng để đảm bảo mật độ.

- Làm cỏ: Ruộng dâu mới trồng cây còn nhỏ, sinh trưởng chậm, cỏ dại có điều kiện phát triển nhanh, cạnh tranh ánh sáng, dinh dưỡng với cây dâu vì vậy cần chú ý làm cỏ kịp thời cho ruộng dâu mới trồng, kết hợp làm cỏ và xới xáo đất tạo thông thoáng cho cây dâu sinh trưởng tốt.

- Bón phân: Sau trồng 30 - 35 ngày (mầm dâu cao 25 - 30 cm) tiến hành bón thúc cho cây. Lượng bón: 50 - 60 kg ure/ha, bón rãnh sâu 10 cm, cách gốc dâu 10 - 15 cm. Sau đó cứ 2 tháng lại bón tiếp một lần với tổng lượng cho năm thứ nhất là: 400kg urê, 600kg lân, 150 kg kali/ha.

- Thu hoạch lá: Sau khi trồng 4 - 5 tháng (với trồng bằng cây) hoặc 6 - 7 tháng (với trồng hom) có thể thu hoạch lá theo nguyên tắc: “Khai thác là phụ, bồi dưỡng cây là chính”. Khi cây dâu sinh trưởng đạt chiều cao 1 mét trở lên có thể khai thác từ 30 - 40% lượng lá có trên cây. Tuyệt đối không khai thác lá khi cây còn nhỏ. Tỉa để mỗi gốc từ 2 - 3 thân chính, thường xuyên tỉa cành cấp 2.

2. Đối với ruộng dâu từ năm thứ 2 trở đi:

- Đốn tạo hình (đốn năm thứ 2): Tiến hành vào vụ đông khi cây dâu đã sinh trưởng được 8 - 12 tháng. Đốn cách mặt đất 15 - 20 cm, vết đốn hơi vát, tránh làm dập nát, xước vết đốn. Từ vụ đông năm thứ 3 trở đi đốn cách vết đốn cũ 3 - 4 cm. Không nên đốn dâu khi trời đang mưa to.

Sau đốn, đến vụ xuân trên thân chính nảy mầm. Khi mầm dâu cao 20 - 30 cm tiến hành tỉa định mầm. Mỗi gốc chỉ để lại 2 - 3 mầm khỏe).

- Đốn hàng năm để thu hoạch lá:

+ Đốn đông: Thời điểm đốn trước sau đông chí một tuần là thích hợp. Nếu để dâu lưu đông không đốn sát mà chỉ đốn phớt phần ngọn 20 - 30 cm. Sang vụ xuân lấy lá nuôi tằm xuân.

+ Đốn hè: vào thời điểm cuối tháng 4 - đầu tháng 5.

+ Đốn phớt: Áp dụng cho ruộng dâu để lưu đông. Khi nuôi xong lứa tằm cuối cùng đến tháng 12 cắt bỏ phần ngọn 20 - 30 cm, kích thích dâu nảy mầm ở vụ xuân đều, tập trung.

- Làm cỏ: Cỏ dại không những cạnh tranh dinh dưỡng với cây dâu, mà nó còn là nơi ẩn náu của các loại sâu bệnh, côn trùng hại cây dâu vì vậy luôn giữ ruộng dâu sạch cỏ dại.

- Cày (cuốc) ruộng dâu: Sau khi đã đốn dâu tháng 12 hàng năm, làm cỏ xong tiến hành cày (cuốc) ở giữa các hàng dâu, độ sâu 15 - 20 cm, sát gốc dâu, sau đó dùng cuốc cuốc xung quanh gốc dâu. Mục đích là để làm cho đất thoáng, tăng khả năng giữ nước đồng thời phơi gốc dâu để tiêu diệt các nguồn sâu bệnh qua đông ở dưới gốc dâu.

- Bón phân cho dâu:

+ Đối với phân hữu cơ: Lượng bón: 20 - 25 tấn/ha/năm. Bón 1 lần vào tháng 12 sau khi đã cày, cuốc phơi gốc dâu, kết hợp vun đất lại gốc dâu.

+ Đối với phân vô cơ: Lượng bón 750kg Urê + 900kg Lân + 250kg Kali/ha/năm.

Cách bón: Phân đạm chia làm 5 lần bón mỗi lần cánh nhau 2 tháng; Phân lân và phân kali chia làm 2 lần bón, cách nhau 6 tháng. Có thể bón theo hốc hoặc rạch, sâu 15cm, cách gốc 20cm, rải phân sau đó lấp kín đất. Có thể sử dụng thêm phân bón lá để phun, nhằm nâng cao chất lượng lá dâu các trên các ruộng dâu có tốc độ ra lá chậm.

- Thu hoạch và bảo quản lá dâu:

+ Thu hoạch lá dâu có 2 cách:

Cách 1 (Hái lá): Chọn lá theo đúng yêu cầu của tằm, ít ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây, giảm tỷ lệ sâu bệnh, tốn công. Việc thu hái trên một lô dâu cần tập trung trong khoảng 7 - 10 ngày, không nên kéo dài làm ảnh hưởng đến quá trình chăm sóc vườn dâu. Hái dâu cho tằm ăn tốt nhất vào 8 - 10 giờ sáng, không nên hái quá sớm hoặc buổi trưa.

Cách 2 (Cắt cành): Ít tốn công, lá dâu tươi lâu, dễ bảo quản, khoảng cách giữa các lứa nuôi dài hơn và có thời gian để chăm sóc. Phương pháp cắt cành chỉ nên áp dụng cho những vùng đất tốt, những hộ gia đình có điều kiện thâm canh cao.

+ Bảo quản lá dâu: Lá được chất thành đống có chiều dày không quá 20cm, nên xếp theo lớp và phủ vải thấm nước (không phủ bằng nilon), cứ 2 - 4 giờ đảo một lần. Phòng bảo quản lá dâu phải thoáng mát, có cửa thông gió để giảm nhiệt độ của phòng.

3. Phòng trừ sâu bệnh hại:

Cây dâu bị rất nhiều loại sâu bệnh phá hoại, làm giảm năng suất, chất lượng lá. Nếu bị nặng có thể làm cây bị chết, lá dâu không sử dụng cho nuôi tằm được. Để phòng trừ có hiệu quả sự phát sinh và lây lan của các loại sâu bệnh hại cây dâu, đảm bảo nâng cao sản lượng, an toàn cho việc nuôi tằm, cần áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp như:

- Trồng các giống dâu có khả năng kháng bệnh cao.

- Mật độ trồng dâu hợp lý, không trồng quá dày

- Bón phân đủ lượng, cân đối.

- Vệ sinh đồng ruộng, tạo thông thoáng, xử lý tàn dư bệnh.(Vệ sinh đồng dâu vào vụ đông sau khi đốn đông, cày lật đất, cuốc đất xung quanh gốc dâu, để phơi gốc dâu 5 - 7 ngày để diệt các loại trứng, ấu trùng qua đông dưới gốc dâu).

- Khai thác lá đúng lứa (chú ý nếu không sử dụng hết lượng lá đã đến thời gian thu hoạch, cũng phải hái hết để hạn chế sâu bệnh).

- Làm cỏ thường xuyên.

- Dùng thuốc BVTV: Phun thuốc phòng trừ dịch hại phát triển khi đến ngưỡng phòng trừ, đảm bảo nguyên tắc 4 đúng, đảm bảo thời gian cách ly khi sử dụng lá cho tằm ăn.