1. Ủ phân chuồng:
* Nguyên liệu:
- Phân lợn, Trâu, Bò, Ngựa là nguồn chính.
- Phân lân hoặc vôi bột là nguồn bổ sung thêm vì trong phân hữu cơ thường thiếu các chất này và có tác dụng kích thích cho phân chóng hoai.
+ Tỷ lệ thường dùng: 100 kg phân chuồng + 2-3 kg Supe lân
100 kg phân chuồng + 2-3 kg vôi bột
* Cách ủ: Lấy phân ra khỏi chuồng, tuỳ chất lượng phân, có 2 cách ủ:
- Ủ nóng: áp dụng cho phân chuồng ít chất xơ như phân lợn hoặc phân trâu bò có ít chất độn chuồng.
+ Trộn đều phân chuồng với lân hoặc vôi.
+ Vun thành đống to 0,8-1,0 m; cao 0,5-0,6 m.
+ Nén hơi chặt đống phân bằng xẻng.
+ Tủ đống phân bằng một lớp rơm rạ hoặc cỏ rác.
+ Thỉnh thoảng tưới nước để tăng ẩm.
+ Ủ khoảng 30 ngày là phân hoai nhưng dễ mất đạm.
- Ủ nguội: áp dụng cho phân chuồng nhiều chất xơ như phân trâu, bò hoặc phân có nhiều chất xơ độn chuồng.
+ Rải 1 lớp phân dày 10-15 cm, rắc một lớp lân hoặc vôi.
+ Cứ 1 lớp phân rải một lượt lân hoặc vôi.
+ Nén chặt đống phân và trát 1 lớp bùn dày 1-2 cm bao kín đống phân, chừa một lỗ ở đỉnh để tưới nước.
+ Ủ như vậy khoảng 3-4 tháng là phân hoai, có thể dùng được, thời gian ủ lâu hơn nhưng giữ được đạm khỏi thất thoát.
2. Ủ phân xanh:
* Nguyên liêu:
- Cành lá các loại cây xanh như cốt khí, các loại muồng, keo dậu và các loại đậu đỗ, vừng lạc... còn lại sau khi thu hoạch.
- Phân lân và vôi bột, tỷ lệ thường có thể gấp đôi lượng cần ủ phân chuồng.
- Phân chuồng ít nhất 5-10 kg với 1 tạ phân xanh để làm men.
* Cách ủ: Giống như ủ nguội đối với phân chuồng.
- Băm phân xanh thành đoạn dài 5-10 cm.
- Lần lượt xếp một lớp phân xanh rồi rắc một lớp mỏng phân chuồng, lân và vôi.
- Trát kín lớp bùn có chừa lỗ tưới nước thường xuyên giữ ẩm.
- Sau 1-2 tháng trộn đảo đống phân, nện hơi chặt hoặc chặt, lại trát bùn phủ kín rồi ủ tiếp.
- Bốn đến năm tháng sau có thể đem dùng.
Nguyễn Tuấn Dương - Trung Tâm Khuyến Nông Tỉnh Yên Bái